Sự thống trị của đồng đô la Mỹ đang dần lung lay tại Châu Á

Chợ giá – Khi Donald Trump đang cố gắng tái thiết thương mại toàn cầu, thì sự thống trị của đồng đô la ở Châu Á đang phải chịu áp lực. Sau khi đồng đô la Đài Loan (TWD) tăng vọt gần 3% trong một ngày – mức tăng mạnh nhất kể từ năm 1988. Và diễn biến bất thường này không chỉ khiến giới đầu tư toàn cầu bất ngờ mà còn đặt ra câu hỏi lớn: Liệu sự thống trị lâu đời của đồng đô la Mỹ ở Châu Á đang đến hồi kết?

Một ngày “bùng nổ” của đồng tiền từng lặng sóng

Đầu tháng 5/2025, khi thị trường tưởng chừng sẽ yên ả trong dịp cuối tuần, thì đồng TWD bất ngờ tăng giá mạnh, kéo theo biến động trên nhiều đồng tiền Châu Á khác như Ringgit Malaysia, Won Hàn Quốc,… 

Theo Ruth Carson – phóng viên cấp cao của Bloomberg tại Singapore cho biết, đây là một “hiệu ứng xoắn ốc”, khiến cho toàn thị trường phải điều chỉnh hướng đi. Bởi, đồng TWD vốn là một trong những đồng tiền ổn định nhất ở Châu Á. Vì vậy, sự biến động mạnh bất ngờ này không chỉ gây lỗ lớn cho những nhà đầu tư bị kẹt ở “phía sau” của giao dịch, mà còn tác động đến các doanh nghiệp xuất khẩu, nhà bảo hiểm và toàn bộ nền kinh tế Đài Loan.

Xu hướng phi đô la hóa

Sự tăng giá của đồng TWD không chỉ là chuyện riêng của Đài Loan. Mà nó đang báo hiệu một làn sóng chuyển dịch vốn đang âm thầm diễn ra – được gọi bằng cái tên quen thuộc trong giới tài chính: “Phi đô la hóa”.

Đây là xu hướng mà các quốc gia, công ty và nhà đầu tư toàn cầu giảm phụ thuộc vào đồng USD, chuyển hướng sang các tài sản và đồng tiền khác. Theo thống kê, có tới 88% các giao dịch tài chính toàn cầu hiện nay vẫn liên quan đến USD, nhưng niềm tin vào vị thế “đồng tiền vua” này đang dần bị đặt dấu hỏi, đặc biệt khi chính sách thuế và thương mại của Mỹ ngày càng khó lường.

Hồi tưởng cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997

Trong cuộc khủng hoảng năm 1997, Châu Á đã phải “cầu viện” đồng USD để ổn định tài chính, dẫn đến xu hướng tích lũy USD cực mạnh trong nhiều năm sau đó. Được biết, 11 nền kinh tế lớn nhất khu vực đã mua tổng cộng 4,7 nghìn tỷ USD trái phiếu và cổ phiếu Mỹ kể từ đó. Nhưng giờ đây, một điều trớ trêu đang xảy ra: dòng vốn bắt đầu quay ngược trở lại Châu Á.

Theo Carson, thì giới đầu tư hiện đang nhận thấy USD không còn “miễn nhiễm” trước biến động địa chính trị, thương mại và chính sách nội địa Mỹ như trước nữa. Trong khi đó, các tài sản Châu Á, từ đồng TWD đến vàng và Bitcoin, lại đang được xem như những “hầm trú ẩn” mới.

Sự thay đổi chế độ tài chính toàn cầu

Cuộc chuyển dịch này có thể là sự khởi đầu của một “trật tự tiền tệ mới”, khi mà giới đầu tư lớn như các công ty bảo hiểm nhân thọ Nhật Bản (Nippon Life) bắt đầu giảm dần tỷ trọng trái phiếu kho bạc Mỹ trong danh mục. Theo đó, Trung Quốc cũng giảm nắm giữ trái phiếu Mỹ trong tháng 3.

Vậy, vốn sẽ chảy về đâu nếu rút khỏi Mỹ? Câu trả lời có thể là vàng, các tài sản định danh bằng euro hoặc các đồng tiền ổn định trong khu vực như đô la Singapore, won Hàn Quốc, nhân dân tệ Trung Quốc – hoặc thậm chí đồng TWD nếu xu thế này vẫn tiếp tục.

Tác động hỗn hợp lên nền kinh tế Châu Á

Một đồng nội tệ mạnh hơn đã giúp hàng hóa nhập khẩu rẻ hơn, nâng cao sức mua và khả năng tiêu dùng trong nước. Và người dân Đài Loan giờ đây có thể đi du lịch nước ngoài hoặc mua sắm hàng nhập khẩu dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, thì các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ phải chịu thiệt. Với một nền kinh tế xuất khẩu mạnh như Đài Loan, thì mỗi 1% tăng giá của TWD có thể khiến lợi nhuận của TSMC giảm 0,4%. Còn các công ty bảo hiểm nắm giữ trái phiếu USD, như nhiều doanh nghiệp Đài Loan hiện đang đối mặt với khoản lỗ hối đoái lên tới 18 tỷ USD.

Liệu có đồng tiền nào thay thế được USD?

Tuy vậy, nhưng hiện vẫn chưa có đồng tiền nào có thể thay thế vị trí của đồng USD tại Châu Á. Dù đồng euro và yên Nhật là hai lựa chọn phổ biến sau USD, nhưng không loại tiền tệ nào có đủ độ sâu và thanh khoản như USD, nhất là khi gắn liền với thị trường trái phiếu kho bạc và chứng khoán Mỹ.

Tuy nhiên, như Carson nhấn mạnh, thì chỉ riêng việc giới đầu tư “nghĩ về các lựa chọn thay thế” đã đủ để tạo ra các làn sóng biến động mạnh trên thị trường. Nếu tâm lý này lan rộng, nó có thể làm thay đổi cấu trúc của dòng vốn toàn cầu.