Bí ẩn về việc 230.000 tấn gạo đã mất tích ở Nhật Bản

Chợ giá – Nhật Bản – quốc gia có truyền thống lâu dài và gắn bó với gạo, hiện đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng gạo nghiêm trọng chưa từng có. Mặc dù vụ thu hoạch năm ngoái có sự tăng trưởng nhẹ, với sản lượng tăng 180.000 tấn, nhưng không ai có thể giải thích được lý do tại sao lại thiếu hụt đến 230.000 tấn gạo mà các đại lý thu mua không thể tiếp cận. Đó là một bí ẩn mà Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản đến nay vẫn chưa thể lý giải.

Tình trạng thiếu hụt gạo tại Nhật Bản

Năm nay, người dân Nhật Bản đang phải đối mặt với mức giá gạo cao kỷ lục, tác động nghiêm trọng đến đời sống của người dân, từ các hộ gia đình cho đến các doanh nghiệp nhỏ như nhà hàng và các nhà sản xuất rượu sake. Được biết, một túi gạo 5kg hiện đang có giá trung bình lên tới 3.952 yên, tăng gần 100% so với cùng kỳ năm ngoái, khiến cho nhiều người phải tìm kiếm các nguồn thay thế hoặc giảm tiêu thụ.

Và điều này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn tạo ra sự bất mãn rộng lớn trong xã hội. Những người nấu rượu sake, vốn sử dụng gạo là nguyên liệu chính, cùng với các chủ nhà hàng, đều lên tiếng chỉ trích chính phủ về tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng này. Thậm chí, một số siêu thị đã buộc phải áp dụng giới hạn về số lượng gạo mà mỗi người có thể mua, tạo ra sự hoang mang trong cộng đồng.

Đã có rất nhiều lời đồn đoán và thuyết âm mưu xuất hiện trên các phương tiện truyền thông xã hội, cho rằng có một số lực lượng bí mật đang “giấu gạo” nhằm tăng giá. Một trong những lý do khiến người dân bức xúc là vì chính phủ Nhật Bản không thể đưa ra một giải thích thuyết phục cho sự biến mất bất thường này. 

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Taku Eto – trong một cuộc họp báo, đã khẳng định: “Chắc chắn là có gạo”, nhưng cũng chỉ ra rằng có thể có gạo đang bị tích trữ trong tay một số cá nhân, gây ra sự thiếu hụt tạm thời trên thị trường.

Tình trạng phức tạp của thị trường gạo Nhật Bản

Theo đó, thị trường gạo ở Nhật Bản có một hệ thống phân phối phức tạp, với nhiều lớp trung gian. Nông dân bán gạo cho các đại lý thu mua, những người sau đó bán cho các nhà bán buôn và tiếp tục phân phối tới các cửa hàng và nhà hàng. Mặc dù sản lượng gạo thu hoạch năm ngoái tăng, nhưng các đại lý thu mua vẫn báo cáo thiếu hụt một lượng lớn gạo, đến 230.000 tấn.

Nhiều nhà nông, đặc biệt là những người trồng lúa ở các tỉnh xa xôi, cho rằng mức sản lượng thực tế không phản ánh đúng với báo cáo của chính phủ, và có thể do điều kiện thời tiết khắc nghiệt trong mùa hè năm ngoái đã làm giảm sản lượng gạo của nhiều hộ gia đình.

Tuy nhiên, theo ý kiến của các chuyên gia thì tình trạng thiếu hụt này có thể còn đến từ những yếu tố sâu xa hơn trong cơ cấu phân phối gạo của Nhật Bản. Một số đại lý thu mua nhỏ đang sẵn sàng trả mức giá cao hơn để thu mua gạo, khiến tình trạng thiếu hụt càng thêm trầm trọng. Họ tìm cách mua gạo từ những nông dân nhỏ lẻ để đảm bảo nguồn cung cho chính họ, điều này dẫn đến việc cạnh tranh gia tăng và giá cả gạo tăng vọt.

Ảnh hưởng đến tình hình kinh tế và chính trị

Sự thiếu hụt gạo không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn có tác động sâu rộng đến nền kinh tế Nhật Bản. Các chính sách tăng lãi suất của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) đã bị tác động bởi tình trạng giá cả tăng cao, trong đó có gạo. Việc này đã dẫn đến sự gia tăng tỷ giá đồng yên, khiến cho các quyết định về kinh tế trở nên khó khăn hơn.

Lạm phát, vốn đang gia tăng nhanh chóng thì nay lại càng trở nên nghiêm trọng hơn khi gạo – một trong những thực phẩm cơ bản và quan trọng của Nhật Bản ngày càng tăng giá mạnh.

Mức giá cao này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của những người dân ở Tokyo, khi mà ngay cả những người tiêu dùng thông thường cũng phải chịu đựng sự khan hiếm gạo. Những người tiêu dùng như anh Yutaka Ozeki đã phải lựa chọn các món ăn thay thế như bánh mì vì giá gạo quá cao. Cảm giác thất vọng và tức giận này đã trở thành yếu tố quan trọng trong các cuộc bầu cử gần đây, góp phần làm suy giảm sự ủng hộ của Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền.

Giải pháp tạm thời và động thái của Chính phủ Nhật Bản 

Để giải quyết tình trạng thiếu hụt gạo như hiện nay thì Chính phủ Nhật Bản đã quyết định mở kho dự trữ khẩn cấp và bán 210.000 tấn gạo từ kho dự trữ chiến lược của mình. Một cuộc đấu thầu gạo sẽ được tổ chức từ ngày 10 đến 12/3 nhằm phân phối gạo tới các đại lý thu mua và giúp cải thiện tình hình tạm thời. 

Tuy nhiên, ngay cả khi có thêm nguồn cung cấp, các chuyên gia cho rằng giá gạo khó có thể giảm nhanh chóng vì tình trạng phân phối thông qua hệ thống đấu giá.

Nhiều người trong ngành nông sản cho rằng chính phủ Nhật Bản đã góp phần làm trầm trọng thêm tình hình hiện tại bằng cách duy trì chính sách bảo vệ nông dân và hạn chế sản xuất gạo ở quy mô lớn. Theo dự báo, giá gạo có thể sẽ tiếp tục tăng trong tương lai gần do các yếu tố thiếu hụt và chi phí sản xuất cao.

Một vấn đề mới cho nông nghiệp Nhật Bản

Hệ thống nông nghiệp Nhật Bản hiện đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng chưa từng có. Sự thiếu hụt lao động, sự già hóa dân số nông thôn, cùng với các yếu tố kinh tế như giá phân bón và thuốc trừ sâu tăng cao, đã làm cho ngành trồng lúa trở nên không còn khả thi. Số lượng nông dân đang giảm nhanh chóng và tuổi trung bình của người trồng lúa hiện tại là 71 tuổi. 

Như một hệ quả, ngành sản xuất rượu sake cũng đang gặp khó khăn khi nguồn gạo tốt ngày càng khan hiếm. Một số nhà sản xuất đã phải thay đổi công thức và chuyển sang tìm kiếm nguồn nguyên liệu khác để duy trì hoạt động.