Chợ giá – Trong bối cảnh căng thẳng Iran và Israel leo thang, eo biển Hormuz – tuyến đường chiến lược mà khoảng 20% dầu khí toàn cầu phải đi qua – tiếp tục trở thành tâm điểm chú ý. Bởi nếu Iran thực sự đóng cửa eo biển Hormuz, thị trường dầu mỏ sẽ bị tác động ngay tức thì và dẫn đến nhiều hệ lụy đối với nền kinh tế toàn cầu.
Vai trò của eo biển Hormuz trong chuỗi cung ứng dầu mỏ toàn cầu
Eo biển Hormuz được coi là tuyến vận tải đường thủy vô cùng quan trọng, có chiều dài gần 161km, rộng 33km (tại điểm hẹp nhất). Tuyến đường này nối liền vịnh Ba Tư và Ấn Độ Dương, với Iran ở phía Bắc, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) và Oman ở phía Nam.Đây cũng là lối đi duy nhất để dầu từ các cường quốc vùng Vịnh như Ả rập Xê út, UAE, Iraq, Kuwait, Qatar và chính Iran ra thị trường quốc tế.
Hiện eo biển Hormuz là nơi trung chuyển 1/3 lượng dầu thô trên thế giới qua đường biển và 1/5 lượng LNG toàn cầu. Trong đó, khoảng 80% khối lượng dầu khí được chuyển đến thị trường châu Á, với những quốc gia nhập khẩu chính bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản; 20% còn lại được vận chuyển tới châu Âu.
Vì có vai trò quan trọng đối với hoạt động thương mại năng lượng toàn cầu nên eo biển Hormuz từ lâu đã trở thành “vũ khí địa chính trị” của Iran nhằm gây áp lực với đối phương khi xung đột xảy ra. Trong giai đoạn 1980 – 1988 (Chiến tranh Iran – Iraq (1980-1988), Iran rải thủy lôi, tấn công tàu chở dầu để trả đũa Iraq và các nước ủng hộ Baghdad, gây ra “cuộc chiến tàu dầu” khiến 451 tàu bị tấn công và phí bảo hiểm vận tải tăng vọt.
Vào giai đoạn 2008-2012, khi Mỹ/phương Tây đe dọa cấm vận xuất khẩu dầu Iran, Tehran liên tục tuyên bố có thể phong tỏa Hormuz nếu bị “khiêu khích”. Giai đoạn 2019-2021, Iran bắt giữ tàu chở dầu của Anh (Stena Impero) và Hàn Quốc (Hankuk Chemi), bắn rơi UAV Mỹ, tiến hành các cuộc tấn công vào tàu thương mại ở Vịnh Oman, nhằm đáp trả các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Mặc dù trải qua nhiều “sự kiện lịch sử” trên eo biển Hormuz suốt nửa thế kỷ qua nhưng Iran chưa bao giờ thực sự phong tỏa tuyến đường biển chiến lược này. Tuy nhiên, trong trường hợp điều đó xảy ra, tác động sẽ không chỉ dừng lại ở khu vực mà còn lan rộng ra toàn cầu, đặc biệt là thị trường dầu mỏ.
Eo biển Hormuz đóng cửa – “cú sốc” cho thị trường dầu mỏ
Giá dầu thế giới trong thời gian gần đây liên tục tăng do căng thẳng leo thang giữa Israel và Iran. Dầu mỏ là một mặt hàng “nhạy cảm” với tình hình chính trị nên bất cứ một biến động nào tác động vào chuỗi cung ứng cũng trở thành động lực thúc đẩy về giá.
Thực tế chứng minh qua lịch sử căng thẳng tại eo biển Hormuz, chỉ cần một hành động nhỏ tại đây như triển khai thủy lôi, hay diễn tập quân sự, cũng đủ khiến thị trường dầu mỏ dao động mạnh. Chẳng hạn, năm 2019, giá dầu Brent tăng 10% chỉ sau một vụ tấn công vào tàu chở dầu ở Vịnh Oman mà Mỹ cáo buộc Iran đứng sau.
Điều này cho thấy Iran có thể không cần đóng cửa Hormuz mà chỉ cần “làm nó nguy hiểm để đi qua” là đủ để đẩy giá dầu tăng 10-15% trong ngắn hạn. Mới đây, giá dầu Brent tăng 13% vào ngày 14/06 – đạt mức cao nhất kể từ tháng 1 – sau tuyên bố “cân nhắc đóng cửa eo biển Hormuz” của Nghị sĩ cấp cao Esmaeil Kowsari.
Trong kịch bản xấu nhất, một cuộc phong tỏa có thể làm gián đoạn 10 triệu thùng dầu/ngày – tương đương 10% nguồn cung toàn cầu, giá dầu có thể vọt lên 120-150 USD/thùng, thậm chí chạm 300 USD/thùng nếu xung đột kéo dài. Hậu quả sẽ là một “cú sốc” cho nền kinh tế toàn cầu: lạm phát tăng vọt, chuỗi cung ứng đứt gãy và suy thoái kinh tế ở nhiều quốc gia phụ thuộc vào dầu mỏ như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và EU…
Trong bối cảnh căng thẳng hiện nay, với các cuộc tấn công qua lại giữa Iran và Israel và sự can thiệp của Mỹ, lời đe dọa đóng cửa Hormuz vẫn là “đòn tâm lý” mạnh mẽ. Mặc dù Hormuz vẫn mở những hiện các chủ tàu đã bắt đầu áp dụng biện pháp an toàn bổ sung, dẫn đến chi phí bảo hiểm và vận chuyển tăng cao. Vì vậy, các chuyên gia dự đoán giá dầu sẽ tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới.
No comments.
You can be the first one to leave a comment.