Úc: Thị trường thuốc lá “chợ đen” phát triển mạnh mẽ tại Úc

Chợ giá – Trong những năm gần đây, chính phủ Úc đã thực hiện chính sách tăng thuế mạnh mẽ đối với thuốc lá nhằm giảm tỷ lệ hút thuốc và tăng doanh thu cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, trong khi mục tiêu nâng cao sức khỏe cộng đồng vẫn được khẳng định thì thị trường chợ đen thuốc lá lại phát triển mạnh mẽ, mang đến những hệ quả không mong muốn cho nền kinh tế và xã hội.

Thị trường chợ đen thuốc lá tại Úc

Được biết, kể từ khi áp dụng mức thuế thuốc lá cao nhất thế giới thì giá thuốc lá hợp pháp tại Úc đã tăng mạnh, khiến cho nhiều người tiêu dùng phải chuyển sang các sản phẩm thuốc lá không hợp pháp. Và đây là cơ hội lớn cho các mạng lưới tội phạm tổ chức, những người đang hưởng lợi từ việc cung cấp thuốc lá giá rẻ và không bị ràng buộc bởi các quy định về thuế và kiểm soát. 

Chính sách thuế mạnh tay này đã tạo ra một nền kinh tế ngầm phát triển mạnh mẽ, làm giảm doanh thu thuế của chính phủ và tăng trưởng trong các hoạt động buôn lậu.

Chính sách đánh thuế thuốc lá của Úc 

Chính phủ Úc áp dụng chính sách tăng thuế tiêu thụ thuốc lá với hai mục tiêu chính: giảm tỷ lệ hút thuốc và tăng ngân sách. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định rằng chính sách này có thể không mang lại hiệu quả như mong đợi. Mặc dù tỷ lệ hút thuốc đã giảm, nhưng xu hướng giảm này không hẳn liên quan trực tiếp đến việc tăng thuế, mà còn do sự thay đổi trong thái độ xã hội và các biện pháp khác như cấm hút thuốc nơi công cộng.

Ngoài ra, việc tăng thuế thuốc lá đã không hoàn toàn tạo ra sự giảm thiểu đáng kể trong mức độ tiêu thụ thuốc lá, đặc biệt là trong các nhóm dân cư có thu nhập thấp. Điều này khiến cho việc tăng thuế trở thành một biện pháp “thuế thụt lùi”, ảnh hưởng bất lợi đến những người nghèo nhất trong xã hội.

Những hậu quả không mong muốn 

Một trong những tác động rõ rệt của việc tăng thuế thuốc lá là sự phát triển của thị trường thuốc lá chợ đen. Với giá thành rẻ hơn rất nhiều so với thuốc lá hợp pháp, các sản phẩm này không chỉ giúp tội phạm làm giàu mà còn làm giảm lợi ích của chính sách thuế đối với sức khỏe cộng đồng. 

Và người tiêu dùng, đặc biệt là những người hút thuốc có thu nhập thấp, dễ dàng tìm thấy các sản phẩm thuốc lá giá rẻ hơn từ các nguồn không chính thức, qua đó làm giảm khả năng thay đổi hành vi và bỏ thuốc.

Chính sách tăng thuế này đã cho thấy một mặt trái mà chính phủ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng. Những người không thể bỏ thuốc lá, đặc biệt là các nhóm yếu thế, phải gánh chịu gánh nặng tài chính lớn nhất từ những mức thuế cao này. Và chính sách này đã làm gia tăng sự bất bình đẳng và gánh nặng cho những người nghèo nhất trong xã hội, khi họ buộc phải tiếp tục hút thuốc với chi phí ngày càng tăng.

Thêm vào đó, thị trường chợ đen còn khiến chính phủ mất đi hàng tỷ đô la doanh thu thuế. Mặc dù việc tăng thuế thuốc lá được cho là giúp giảm tỷ lệ hút thuốc, nhưng nếu chính sách này không đi kèm với các biện pháp quản lý chặt chẽ thị trường bất hợp pháp, mục tiêu sức khỏe công cộng có thể không được thực hiện như mong muốn.

Cần xem xét lại các chính sách đánh thuế thuốc lá tại Úc 

Có thể thấy, việc áp dụng thuế thuốc lá mạnh mẽ tại Úc đã không được đánh giá một cách đầy đủ và chính thức kể từ khi chính sách này được triển khai. Mặc dù các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thuế có thể giảm tỷ lệ hút thuốc, nhưng dữ liệu cho thấy rằng tác động này không phải lúc nào cũng rõ ràng và có thể thay đổi theo từng nhóm dân cư khác nhau.

Bên cạnh đó, chính sách thuế thuốc lá cũng cần phải xem xét những yếu tố xã hội, kinh tế và văn hóa liên quan. Bởi, thực tế là, trong khi giá thuốc lá tăng mạnh, sự thay đổi trong hành vi xã hội và các chương trình phòng ngừa hút thuốc cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm tỷ lệ người hút thuốc.