Tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng đáng kể: Cảnh báo cho nền kinh tế Úc

Chợ giá – Trong suốt lịch sử phát triển của nền kinh tế Úc, đất nước này đã được mệnh danh là “Quốc gia may mắn”, nổi bật với khả năng tránh được những cuộc suy thoái và khủng hoảng kinh tế mà các quốc gia phát triển khác hay các quốc gia trong khu vực phải vật lộn vượt qua. 

Tuy nhiên, liệu với tình hình hiện tại, nền kinh tế Úc có còn xứng đáng với danh hiệu này hay không? Hay thực tế đang có những dấu hiệu cho thấy một bức tranh kinh tế đang dần trở nên tối màu hơn?

Nền kinh tế Úc – Điểm sáng hay dấu hiệu sụt giảm?

Bằng chứng đầu tiên cho sự phục hồi của nền kinh tế là con số ấn tượng về việc làm: trong 12 tháng tính đến tháng 10 năm nay, nền kinh tế Úc đã tạo ra hơn 430.000 việc làm mới. Thoạt nhìn, đây là một thành tựu đáng mừng, cho thấy thị trường lao động đang phục hồi mạnh mẽ sau những ảnh hưởng của đại dịch COVID-19.

Tuy nhiên, khi đi sâu vào phân tích các con số chi tiết, một câu hỏi đáng lo ngại được đặt ra: liệu những con số này có thật sự phản ánh một nền kinh tế khỏe mạnh, hay là chỉ dấu hiệu của sự phụ thuộc ngày càng gia tăng vào các công việc do chính phủ tài trợ? Đây là một chủ đề đã được các chuyên gia kinh tế hàng đầu của Úc nhấn mạnh trong những tuần gần đây.

Một sự thật đáng lo ngại: Thị trường lao động phụ thuộc vào chính phủ

Theo các dữ liệu từ Cục Thống kê Úc (ABS), các công việc thuộc nhóm “phi thị trường” – tức là các công việc được tài trợ hoặc quản lý bởi chính phủ – đang ngày càng chiếm ưu thế trong tổng số việc làm mới được tạo ra. 

Trong số 375.100 việc làm được tạo ra trong 12 tháng tính đến tháng 6, có đến 283.000 việc làm thuộc các ngành phi thị trường. Điều này có nghĩa là hơn 75% số việc làm mới được tạo ra trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế, an sinh xã hội và các công việc liên quan đến chính phủ. Chỉ có 92.100 việc làm thuộc các ngành kinh tế tư nhân.

Một trong những yếu tố khiến nền kinh tế Úc càng trở nên đáng lo ngại là sự chênh lệch ngày càng lớn giữa các công việc trong khu vực công và khu vực tư nhân. Theo các số liệu mới nhất, trong vòng 12 tháng tính đến tháng 9, có tới 264.200 việc làm trong khu vực tư nhân bị mất, trong khi đó khu vực công đã tạo ra 639.000 việc làm mới. 

Điều này cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong cơ cấu việc làm của nền kinh tế Úc, với sự gia tăng mạnh mẽ của các công việc do chính phủ tạo ra, trong khi khu vực tư nhân lại gặp khó khăn lớn.

Những dấu hiệu cảnh báo từ quá khứ

Mặc dù tình trạng nền kinh tế phụ thuộc vào các công việc phi thị trường không phải là hiện tượng mới, nhưng mức độ gia tăng của nó trong những năm gần đây đang dần trở thành một mối lo ngại. Trước khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu (GFC) diễn ra vào năm 2008, tỷ lệ công việc phi thị trường chỉ chiếm khoảng 21,7% đến 23% trong tổng số việc làm. 

Tuy nhiên, sau 16 năm, con số này đã tăng lên mức 29,4%, theo dữ liệu mới nhất từ ABS. Điều này cho thấy một xu hướng đáng báo động, đặc biệt khi xét đến tình trạng già hóa dân số và các yếu tố cấu trúc khác.

Thực tế, một phần nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng công việc phi thị trường là do sự gia tăng nhu cầu trong các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và giáo dục, những ngành nghề cần sự hỗ trợ tài chính lớn từ chính phủ. Tuy nhiên, nếu không có các sáng kiến thúc đẩy tăng trưởng bền vững trong khu vực tư nhân, nền kinh tế Úc có thể sẽ rơi vào tình trạng mất cân đối.

Dự báo về tăng trưởng chậm lại và nguy cơ thất nghiệp gia tăng

Một trong những vấn đề lớn mà các chuyên gia kinh tế đang cảnh báo là tốc độ tạo việc làm trong khu vực công đang bắt đầu chậm lại. Mặc dù sự gia tăng công việc phi thị trường vẫn đang cao gấp ba lần mức trung bình của thập kỷ trước đại dịch, nhưng tốc độ tăng trưởng này đang có dấu hiệu chững lại. 

Nếu điều này tiếp tục, nền kinh tế Úc có thể phải đối mặt với một làn sóng thất nghiệp tăng cao, đặc biệt nếu khu vực tư nhân không thể tạo ra đủ việc làm để bù đắp cho sự giảm sút trong khu vực công.

Ở một số bang như Queensland, chính quyền đã lên kế hoạch cắt giảm số lượng việc làm trong khu vực công để giảm bớt gánh nặng ngân sách, trong khi ở Victoria, mặc dù đã có những biện pháp cắt giảm chi tiêu, nhưng tình hình ngân sách vẫn rất căng thẳng. Điều này càng làm tăng nguy cơ nền kinh tế Úc sẽ rơi vào trạng thái khó khăn nếu không có các biện pháp kịp thời để cải thiện năng lực tạo việc làm của khu vực tư nhân.

Lời cảnh báo từ các chuyên gia

Các nhà kinh tế học đã bắt đầu đưa ra những dự báo về khả năng tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng mạnh trong những năm tới. Theo họ, nếu không có những chính sách quyết liệt để thúc đẩy tăng trưởng bền vững trong khu vực tư nhân, nền kinh tế Úc có thể phải đối mặt với tình trạng mất cân đối nghiêm trọng, khi mà quá nhiều người lao động phụ thuộc vào các công việc do chính phủ tài trợ.

Một vấn đề nữa là mức độ tăng trưởng việc làm phi thị trường đã vượt quá mức đáng báo động ở nhiều quốc gia khác. Tỷ lệ người lao động trong các ngành phi thị trường ở Mỹ chỉ tăng 1,75%, trong khi ở Canada và Anh lần lượt tăng 17,2% và 16,8% trong cùng thời gian. Điều này cho thấy Úc đang trở thành quốc gia có sự phụ thuộc quá lớn vào các công việc không theo thị trường.