Chúng ta đo lường lạm phát như thế nào?

Chợ giá – Lạm phát là một thuật ngữ thường thấy trong kinh tế học và nó có những ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống hàng ngày của mỗi người dân. Sự gia tăng chung về giá cả làm giảm sức mua của đồng tiền, dẫn đến việc mỗi đồng tiền có giá trị thấp hơn khi mua sắm. Nhưng làm thế nào để đo lường chính xác mức lạm phát và tầm quan trọng của nó là gì?

Lạm phát là gì và chúng ta đo lường nó như thế nào?

Lạm phát là gì?

Lạm phát đề cập đến sự gia tăng liên tục trong mức giá của hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế, dẫn đến việc giảm sức mua của đồng tiền. Khi lạm phát xảy ra, giá cả của nhiều loại hàng hóa và dịch vụ tăng lên cùng một lúc. 

Ví dụ thực tế

• Nếu giá một tách cà phê tăng từ 3 đô la lên 4 đô la, trong khi thu nhập của người tiêu dùng không thay đổi, họ sẽ phải chi nhiều hơn cho cà phê và ít hơn cho các mặt hàng khác.
• Khi giá của nhiều sản phẩm và dịch vụ cùng tăng, điều này có thể làm giảm khả năng tiêu dùng của người dân, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ.

Ảnh hưởng của lạm phát

• Lạm phát cao: Có thể làm giảm sức mua của các hộ gia đình, khiến cho chi phí sinh hoạt tăng cao, từ đó gây khó khăn tài chính.
• Giảm phát: Đây là tình trạng giảm giá chung, có thể dẫn đến trì trệ kinh tế khi người tiêu dùng chờ đợi giá tiếp tục giảm trước khi chi tiêu.

Cách đo lường lạm phát

Một trong những công cụ phổ biến nhất để đo lường lạm phát là chỉ số giá tiêu dùng (CPI). CPI theo dõi sự thay đổi giá của một “giỏ” hàng hóa và dịch vụ mà người tiêu dùng thường xuyên mua. Đây là chỉ số chính được Cục Thống kê Úc (ABS) tính toán và công bố. CPI bao gồm các mặt hàng thuộc các danh mục như thực phẩm, quần áo, nhà ở, sức khỏe, giao thông, giải trí, và giáo dục.

Cách tính toán CPI:

• Thu thập dữ liệu giá: Cục Thống kê Úc thu thập giá từ nhiều nguồn khác nhau, chủ yếu là từ giao dịch điện tử tại các cửa hàng.
• Khảo sát chi tiêu hộ gia đình: Dựa trên Khảo sát chi tiêu hộ gia đình, các dữ liệu về tầm quan trọng của từng sản phẩm trong giỏ hàng hóa được cân nhắc.
• Lập chỉ mục: Dữ liệu được tổng hợp và lập chỉ mục để tạo ra chỉ số CPI hàng quý.

Tầm quan trọng của CPI

CPI có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực của nền kinh tế. Nó giúp điều chỉnh các khoản thanh toán phúc lợi để duy trì sức mua, hỗ trợ trong việc đàm phán tăng lương, và dự đoán các chi phí có thể thay đổi theo thời gian. 

Quan trọng nhất, CPI ảnh hưởng đến quyết định của Ngân hàng Dự trữ Úc (RBA) trong việc điều chỉnh lãi suất. RBA có trách nhiệm theo dõi lạm phát và điều chỉnh lãi suất để giữ mức lạm phát trong khoảng mục tiêu từ 2-3% mỗi năm. Việc tăng lãi suất giúp giảm nhu cầu chi tiêu và vay mượn, từ đó giúp giảm lạm phát.

Các chỉ số lạm phát khác

Ngoài CPI, còn có nhiều chỉ số lạm phát khác được sử dụng để cung cấp cái nhìn sâu hơn về tình hình lạm phát:

• Lạm phát cơ bản: Đây là chỉ số lạm phát loại trừ các mặt hàng có sự biến động giá lớn như thực phẩm và xăng dầu, giúp phản ánh các áp lực lạm phát cơ bản trong nền kinh tế. Lạm phát cơ bản thường được đo bằng các phương pháp như trung bình cắt giảm và trung vị.
• Giảm phát: Đây là tình trạng khi mức giá chung giảm xuống dưới mức bình thường, có thể dẫn đến trì trệ kinh tế khi người tiêu dùng chờ đợi giá tiếp tục giảm trước khi chi tiêu.
• Giảm phát: Là sự giảm tốc độ tăng của lạm phát. Ví dụ, nếu lạm phát giảm từ 4% xuống 3%, điều này không phải là giảm phát mà là giảm tốc độ lạm phát.
• Đình lạm: Là tình trạng mà nền kinh tế trải qua sự tăng trưởng chậm chạp cùng với lạm phát cao và tỷ lệ thất nghiệp cao. Đây là một tình trạng hiếm gặp nhưng đã xảy ra trong các cuộc khủng hoảng kinh tế trước đây.
• Siêu lạm phát: Là mức lạm phát cực kỳ cao, như ở Argentina hoặc Venezuela trong những năm qua, nơi tỷ lệ lạm phát có thể vượt quá hàng triệu phần trăm. Trong tình trạng siêu lạm phát, đồng tiền trở nên gần như vô giá trị.

Có thể thấy, lạm phát và cách đo lường nó đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu và quản lý nền kinh tế. Chỉ số CPI là công cụ chính để theo dõi mức giá chung và có ảnh hưởng lớn đến chính sách tiền tệ. Hiểu rõ lạm phát và các chỉ số liên quan giúp các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và người tiêu dùng đưa ra quyết định tài chính hợp lý trong bối cảnh kinh tế thay đổi.