Xe tự lái và lý do tại sao chuyến đi của bạn vẫn cần một người lái phụ

Chợ giá – Hai thập kỷ trước, quân đội Hoa Kỳ đã khởi động cuộc đua chế tạo ô tô tự lái bằng cách gửi một đội xe robot non trẻ băng qua Sa mạc Mojave trong thử thách Darpa mang tính đột phá . Mười năm sau, ngành công nghiệp ô tô xôn xao với những dự đoán rằng ô tô tự lái sẽ có mặt trên khắp các con đường.

Điều đó đã không xảy ra. Thay vào đó, ngành công nghiệp ô tô đã bắt đầu áp dụng một số công nghệ tự động hóa hạn chế, như hệ thống lái rảnh tay và tránh va chạm, vào các mẫu xe hàng loạt. Mặc dù những tính năng này được quảng bá vì tiềm năng giúp việc lái xe an toàn và dễ dàng hơn, nhưng cơ quan quản lý đã chặt chẽ hơn trong việc giám sát sau nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng, một số trong số đó dẫn đến tử vong.

Và mặc dù một số công ty đang đạt được tiến bộ trong việc hướng tới các phương tiện tự lái hoàn toàn – Waymo của Alphabet Inc. gần đây đã mở rộng dịch vụ taxi robot của mình đến thành phố lớn thứ ba của Hoa Kỳ – những công ty khác đã từ bỏ công nghệ này, với lý do chi phí quá cao và phức tạp.

Xe không người lái có điều gì mới?

Ngành công nghiệp này đã có một năm 2023 khó khăn. Bộ phận Cruise tự lái của General Motors Co. đã phải chịu thất bại đáng chú ý nhất vào tháng 10, khi một trong những robotaxis của hãng này tông vào một người đi bộ ở San Francisco. 

Cách mà GM xử lý cuộc khủng hoảng – các quan chức của công ty không hoàn toàn chấp nhận việc người đi bộ bị ô tô kéo lê – đã khiến California đình chỉ giấy phép hoạt động. GM sau đó đã phải tạm dừng dịch vụ của Cruise ở ba bang nơi hãng đang hoạt động và sa thải các giám đốc điều hành hàng đầu. Mặc dù công ty đang cố gắng xây dựng lại niềm tin vào việc khởi động lại dịch vụ robotaxi của mình nhưng họ có kế hoạch thực hiện điều đó ở quy mô nhỏ hơn nhiều. Những rắc rối của Cruise cũng có khả năng làm trì hoãn kế hoạch phát triển dịch vụ taxi tự lái hợp tác với Honda Motor Co. mà cả hai đã lên kế hoạch vào đầu năm 2026 tại Tokyo.

Có hy vọng cho ngành này vào năm 2024: Khi mà các công ty công nghệ hàng đầu như Waymo và Baidu Inc. của Trung Quốc đang mở rộng dịch vụ tới các thành phố mới. Tại Texas, Aurora Innovation Inc. , Kodiak Robotics Inc. và Gatik AI Inc. dự kiến ​​sẽ xuất xưởng xe tải tự lái vào cuối năm nay, loại bỏ những người lái xe đảm bảo an toàn cho con người sau nhiều năm thử nghiệm. Trung Quốc là điểm nóng của đổi mới nhờ hàng chục công ty khởi nghiệp và sự hỗ trợ pháp lý mạnh mẽ .

Cách hoạt động của xe tự lái 

Hệ thống hỗ trợ người lái tiên tiến – được gọi là ADAS – giúp người lái xe đỗ xe, đi trên làn đường của họ và tránh các vật thể bằng camera, radar và các cảm biến điện tử khác. Họ có thể cảnh báo người lái xe và trong một số trường hợp nhanh chóng kiểm soát xe để tránh va chạm. Các nhà sản xuất ô tô đang ngày càng cung cấp các hệ thống này trên xe của họ. Một trong những dịch vụ tự động hóa cấp thấp đầu tiên là hệ thống chống bó cứng phanh, được giới thiệu cách đây hơn bốn thập kỷ, hiện là trang bị tiêu chuẩn. Các hệ thống gần đây hơn cung cấp các tính năng như phanh khẩn cấp và đỗ xe tự động.

5 cấp độ của xe tự lái

Ngành công nghiệp này phân loại các hệ thống tự động hóa từ Cấp 0 đến Cấp 5. Các tính năng Cấp 0 chỉ đơn giản là truyền thông tin đến người lái xe, chẳng hạn như phát ra âm thanh cảnh báo khi bạn lái xe ra khỏi làn đường giao thông. 

Hệ thống lái tự động của Tesla Inc. được phân loại là Cấp độ 2 vì nó yêu cầu người lái phải nhập và giám sát liên tục, giống như cách phi công giám sát một số hệ thống tự động nhất định trong buồng lái máy bay. 

Mercedes-Benz Group AG đang cung cấp quyền tự chủ Cấp độ 3 – không yêu cầu tay trên vô lăng cũng như mắt nhìn đường – trên một số phương tiện được chọn trong một số điều kiện nhất định ở các vùng của Đức và Hoa Kỳ. Robotaxis đang được thử nghiệm ở các khu vực hạn chế ở Mỹ và Trung Quốc có thể được phân loại là hệ thống Cấp 4 tiên tiến hơn, nhưng những phương tiện này bị hạn chế về nơi chúng có thể đi. Đỉnh cao – điều vẫn chưa đạt được – sẽ là ô tô Cấp 5 có thể tự lái ở mọi nơi và trong mọi điều kiện.

Ưu điểm của xe tự lái

Xe tự lái được dự báo là tương lai của giao thông thông minh bởi những ưu điểm mà nó mang lại:

• Tiềm năng an toàn: Các cơ quan quản lý an toàn ô tô ở Hoa Kỳ đã nhận ra tiềm năng trong hệ thống phanh khẩn cấp tự động. Việc coi chúng là thiết bị tiêu chuẩn cho ô tô mới từ năm 2029 cho thấy sự cam kết của họ đối với việc cải thiện an toàn trên đường.
• Can thiệp của con người: Mặc dù có những rủi ro với việc người lái tham gia vào việc lái xe, nhưng sự có mặt của họ vẫn có ý nghĩa. Người lái có thể can thiệp và điều khiển xe trong trường hợp công nghệ gặp sự cố, giúp giảm thiểu nguy cơ tai nạn.
• Vấn đề đạo đức: Xe tự lái đặt ra những thách thức đạo đức, vì chúng phải đưa ra quyết định “sinh tử” trong một số tình huống. Sự có mặt của người lái có thể giúp trong việc xử lý các tình huống đạo đức phức tạp mà công nghệ có thể gặp phải.
• Chi phí và độ khó: Phát triển và thương mại hóa xe tự lái trên quy mô lớn đòi hỏi nhiều vốn đầu tư và tài nguyên. Việc giữ lại người lái trong quá trình lái xe có thể giảm bớt chi phí và độ phức tạp của công nghệ, ít nhất là trong giai đoạn đầu.

Một số nhược điểm của xe tự lái

• Đầu tiên chính là những tai nạn liên quan đến ADAS: Các vụ tai nạn liên quan đến hệ thống hỗ trợ lái xe tự động (ADAS) đã thu hút nhiều sự chú ý, đặc biệt là nếu có sự tham gia của Tesla. Cơ quan Quản lý An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Hoa Kỳ đã tiến hành hàng chục cuộc điều tra về các vụ tai nạn liên quan đến ADAS kể từ năm 2016, nhiều trong số đó liên quan đến các phương tiện của Tesla. Một số vụ tai nạn nổi bật bao gồm việc các phương tiện hoạt động qua chế độ Autopilot va chạm với xe cứu hỏa và xe cảnh sát tại hiện trường vụ tai nạn.
• Một vấn đề khác là hành vi lạm dụng tính năng kiểm soát hành trình thích ứng của ADAS để tăng tốc. Hành vi này có thể làm suy yếu lợi ích an toàn của tính năng này và tạo ra nguy cơ cho người tham gia giao thông khác. Một nghiên cứu của Viện Bảo hiểm An toàn Đường cao tốc đã chỉ ra rằng hành vi này có thể là một nguyên nhân tiềm ẩn của tai nạn giao thông.
• Mặc dù ADAS có thể giúp giảm thiểu tai nạn giao thông, việc phụ thuộc vào con người để đưa ra các quyết định quan trọng vẫn tồn tại. Sự phụ thuộc này có thể dẫn đến hành vi lạm dụng hoặc sơ suất từ phía người lái, cũng như sự không chắc chắn về khả năng can thiệp kịp thời trong trường hợp cần thiết.

Ai ủng hộ ADAS?

Hầu như mọi nhà sản xuất ô tô lớn đều đã làm như vậy, với những hệ thống sang trọng nhất dành riêng cho những chiếc xe giá cao hơn. GM đã giới thiệu Super Cruise, tính năng cho phép người lái rời tay khỏi vô lăng trong thời gian ngắn, trên Cadillac CT6 bắt đầu từ năm 2017. Mẫu sedan điện hàng đầu của Mercedes , EQS, đi kèm tính năng dừng xe và thực hiện cuộc gọi khẩn cấp nếu người lái xe mất khả năng lao động. 

Hiện tại, khách hàng ở Mỹ có thể sử dụng hệ thống Cấp 3 của nhà sản xuất ô tô Đức có tên Drive Pilot bằng cách trả phí đăng ký hàng năm là 2.500 USD. Volvo Car AB cũng đã chế tạo các cảm biến dựa trên tia laser được gọi là tiêu chuẩn lidar trên chiếc xe thể thao đa dụng chạy điện hàng đầu của mình, EX90. Phần cứng đắt tiền – sử dụng công nghệ mà các phi hành gia Apollo 15 sử dụng để lập bản đồ bề mặt mặt trăng – có khả năng phát hiện môi trường xung quanh ô tô tốt hơn so với máy ảnh.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc thậm chí còn trang bị hệ thống hỗ trợ lái cho những chiếc xe giá rẻ hơn: BYD Co. cung cấp phanh khẩn cấp tự động, hỗ trợ giữ làn đường và các tính năng khác trên chiếc sedan Dolphin trị giá 129.800 nhân dân tệ (18.000 USD). Nhà sản xuất xe điện gần đây đã giới thiệu cái mà họ gọi là Điều hướng trên Autopilot, cho phép người lái xe rời tay khỏi vô lăng và rời chân khỏi bàn đạp trong một số trường hợp nhất định.

Hệ thống hỗ trợ người lái sẽ phát triển nhưng vẫn cần đến con người

Cấp độ 0 đến 4 mô tả tốc độ tự động hóa từ 0 đến cao. Dự kiến ​​sẽ không đạt được tự động hóa hoàn toàn trong khoảng thời gian này

Ai đã từ bỏ quyền tự chủ hoàn toàn?

Ford Motor Co. và Volkswagen AG đã đóng cửa hoạt động kinh doanh xe tự lái Argo AI của họ vào tháng 10 năm 2022, một bước ngoặt đầy kịch tính đối với một doanh nghiệp có hơn 2.000 công nhân và có thời điểm đang cân nhắc việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng. 

Ford – công ty đã ghi lại khoản đầu tư 2,7 tỷ USD vào Argo, đã thành lập một đơn vị mới để tập trung vào các tính năng của ADAS. Giám đốc điều hành của VW, Oliver Blume sau đó đã hủy bỏ kế hoạch phát triển xe tự lái của Audi vì tiến độ chậm. Apple Inc. đã đầu tư hàng tỷ USD vào việc cố gắng phát triển một phương tiện có khả năng Cấp 4 hoặc thậm chí Cấp 5 trước khi quyết định đóng cửa dự án ô tô của mình vào tháng 2. Một số công ty khởi nghiệp về xe không người lái nhỏ hơn đã phá sản.

Công nghệ xe tự lái có tương lai không?

Vào năm 2015, Mark Fields, Giám đốc điều hành lúc bấy giờ của Ford đã dự đoán rằng ô tô tự lái sẽ xuất hiện trên đường sau 5 năm nữa . Một năm sau, Musk cho biết Tesla sẽ trình diễn chuyến đi từ Los Angeles đến New York hoàn toàn tự động vào cuối năm 2017 – một mục tiêu khác đã đến và đi . 

S&P Global Mobility cho biết vào tháng 9 rằng một chiếc ô tô tự lái thực sự – Cấp độ 5 – sẽ không xuất hiện trước năm 2035 và có lẽ không phải một thời gian sau đó. Trong khi đó, các tính năng của ADAS đã bùng nổ khi các nhà sản xuất ô tô cạnh tranh để giành quyền khoe khoang công nghệ cao. Cuối cùng, tất cả các công ty đều đang cố gắng đạt được cùng một mục tiêu: ngăn chặn các vụ tai nạn khiến khoảng 1,2 triệu người thiệt mạng mỗi năm.