Đông Nam Á quyết liệt đối phó hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc

Chợ giá  – Trong bối cảnh hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc ngày càng tràn ngập thị trường Đông Nam Á, các quốc gia trong khu vực đang thực hiện hàng loạt biện pháp nhằm bảo vệ nền kinh tế nội địa và hỗ trợ ngành sản xuất. Đồng thời, các chính phủ Đông Nam Á cũng nỗ lực thu hút đầu tư từ các công ty Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao và năng lượng xanh. 

Tình hình nhập khẩu hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc

Sự gia tăng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến các ngành công nghiệp tại Đông Nam Á. Theo thông tin từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), khoảng 49.000 công nhân trong ngành dệt may và giày dép tại Indonesia đã mất việc trong năm nay do sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm giá rẻ được bán qua các nền tảng như Tik Tok Shop. 

Ông Kurniadi Eka Mulyana – một công nhân dệt may tại Bandung, Tây Java, cho biết sự xuất hiện của Tik Tok Shop từ năm 2021 đã làm giảm doanh số và doanh thu của công ty ông, dẫn đến việc sa thải hàng loạt.

Chính sách thuế quan và kiểm soát xuất nhập khẩu 

Để đối phó với tình trạng này, các quốc gia Đông Nam Á đã triển khai một loạt các chính sách thuế quan và kiểm soát nhập khẩu. Theo báo cáo của Bộ Thương mại Indonesia, vào tháng 6 năm nay, chính phủ đã công bố kế hoạch tăng thuế nhập khẩu lên tới 200% đối với các mặt hàng vải, gốm sứ, quần áo, giày dép, mỹ phẩm và đồ điện tử. Mức thuế mới này gấp đôi so với mức hiện tại và nhằm mục đích bảo vệ ngành sản xuất trong nước khỏi áp lực từ hàng hóa giá rẻ nhập khẩu.

Tại Malaysia, chính phủ đã áp dụng mức thuế bán hàng 10% đối với hàng hóa nhập khẩu mua trực tuyến có giá dưới 500 ringgit (108 USD) kể từ tháng 1 năm nay. Thái Lan, không kém cạnh, đã mở rộng thuế giá trị gia tăng (VAT) 7% đối với các giao dịch mua hàng dưới 1.500 baht (42 USD) từ tháng này. Các biện pháp này nhằm kiểm soát việc tiêu thụ hàng hóa giá rẻ và bảo vệ các doanh nghiệp nội địa khỏi sự cạnh tranh không lành mạnh.

Chiến lược đầu tư và thu hút doanh nghiệp Trung Quốc 

Mặc dù đang đối mặt với tình trạng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc, các quốc gia Đông Nam Á không chỉ dừng lại ở việc áp thuế mà còn tích cực thu hút đầu tư từ các công ty Trung Quốc. 

Thái Lan là một ví dụ điển hình. Được biết, chính phủ Thái Lan đã cho phép các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc như BYD và Great Wall Motor nhập khẩu xe miễn thuế trong khi xây dựng nhà máy địa phương. Chính phủ cũng đã đưa các xe điện nhập khẩu vào chương trình trợ cấp để hỗ trợ người tiêu dùng mua xe điện và cung cấp cho các nhà sản xuất các khoản giảm thuế thu nhập và thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo số liệu từ Hội đồng Đầu tư Thái Lan (BOI), các công ty Trung Quốc đã đầu tư hơn 4 tỷ USD vào lĩnh vực sản xuất xe điện tại Thái Lan trong năm qua, tạo ra hàng nghìn việc làm và thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp xanh trong khu vực.

Ảnh hưởng của sự suy thoái kinh tế toàn cầu 

Sự suy thoái kinh tế ở Trung Quốc đã dẫn đến những thách thức lớn đối với Đông Nam Á. Theo dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới (WB), nhu cầu xuất khẩu từ Trung Quốc đã giảm mạnh, làm giảm doanh thu của các quốc gia Đông Nam Á và khiến các công ty Trung Quốc phải bán tháo hàng tồn kho với giá rẻ. Năm ngoái, các thị trường Đông Nam Á đã tiếp nhận khoảng một phần ba lượng xuất khẩu của Trung Quốc, mặc dù chỉ chiếm 1/10 tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu.

Tại Thái Lan, thâm hụt thương mại với Trung Quốc đã tăng lên 36,6 tỷ USD vào năm 2023, trong khi Malaysia chứng kiến thâm hụt thương mại tăng mạnh từ 3,1 tỷ USD lên 14,2 tỷ USD trong cùng giai đoạn. Indonesia đã có kết quả tốt hơn nhờ vào sự gia tăng xuất khẩu kim loại sang Trung Quốc, nhưng trong nửa đầu năm 2024, nước này đã ghi nhận mức thâm hụt 5 tỷ USD trong thương mại phi dầu khí với Trung Quốc.

Chiến lược dịch chuyển chuỗi cung ứng và tác động 

Sự dịch chuyển chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang Đông Nam Á do căng thẳng thương mại với phương Tây và các yếu tố khác đã làm giảm nhu cầu của Trung Quốc đối với nguyên liệu thô và hàng hóa trung gian từ Đông Nam Á.

Theo phân tích của Goldman Sachs, xuất khẩu của Đông Nam Á sang Hoa Kỳ đã vượt qua xuất khẩu sang Trung Quốc hơn 10 tỷ USD trong quý 1-3 năm nay, đánh dấu sự thay đổi quan trọng trong cấu trúc thương mại khu vực.

Tuy nhiên, việc chuyển giao hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang Đông Nam Á cũng làm tăng sự cạnh tranh trong khu vực và gia tăng nguy cơ mất thị phần ở các thị trường quốc tế khác. Ông Sonal Varma – nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á của Nomura, nhấn mạnh rằng việc tái cân bằng dòng chảy thương mại của Trung Quốc với Đông Nam Á phản ánh “một chiến lược thương mại có chủ đích của Bắc Kinh nhằm chuyển hướng xuất khẩu” do căng thẳng và rào cản thương mại gia tăng ở phương Tây.

Tác động đến ngành công nghiệp và việc làm 

Sự gia tăng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc đã dẫn đến sự sụt giảm doanh thu của các công ty Đông Nam Á và mất việc làm trong các ngành công nghiệp. Tại Thái Lan, hơn 1.300 nhà máy đã đóng cửa trong năm ngoái, tăng 60% so với năm trước. Ngành công nghiệp thép là một trong những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với sản lượng trong nước giảm 7% vào năm ngoái, tương đương 497.000 tấn.

G Steel – một công ty con của Nippon Steel tại Thái Lan, đã báo cáo khoản lỗ tăng gấp ba lần lên 204 triệu baht trong quý đầu tiên của năm nay. Theo tính toán của Trung tâm Tình báo Kinh tế thuộc Ngân hàng Thương mại Siam, mỗi 100.000 tấn thép bị mất của Thái Lan sẽ làm giảm 0,2% GDP của quốc gia này. 

Ông Wirote Rotewatanachai – Chủ tịch Viện Sắt thép Thái Lan, cảnh báo rằng sự suy giảm trong sản xuất thép có thể gây rủi ro cho an ninh quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh xung đột địa chính trị.

Thách thức từ chính sách thương mại toàn cầu và biện pháp đối phó 

Sự gia tăng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc cũng dẫn đến áp lực từ các chính sách thương mại toàn cầu. Tháng trước, Hoa Kỳ đã áp dụng lại mức thuế lên tới 250% đối với hàng nhập khẩu tấm pin mặt trời từ các công ty Trung Quốc sản xuất tại Campuchia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam. Ngành năng lượng mặt trời và các ngành công nghiệp xanh khác tại Đông Nam Á, vốn phần lớn do các công ty Trung Quốc chi phối, thường phải đối mặt với việc né tránh thuế quan từ phương Tây.

Ông Chanintorn Rimcharone – giám đốc phụ trách lợi ích thương mại và biện pháp khắc phục của Thái Lan, cho biết các nhà xuất khẩu Thái Lan phải sử dụng nhiều nội dung địa phương và nhập khẩu ít hàng hóa trung gian hơn để giảm thiểu rủi ro từ các biện pháp chống lách luật. Bộ Ngoại thương Thái Lan đã đề xuất mức thuế 30,9% đối với hàng nhập khẩu thép cán nóng từ Trung Quốc để bảo vệ ngành công nghiệp thép nội địa.

Triển vọng tương lai 

Sự gia tăng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc đã tạo ra một loạt thách thức cho các quốc gia Đông Nam Á, từ việc bảo vệ ngành sản xuất trong nước đến việc thu hút đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao. Trong khi các chính phủ khu vực đang nỗ lực điều chỉnh chính sách và chiến lược để đối phó với tình hình hiện tại, sự thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu và các chính sách thương mại toàn cầu sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến nền kinh tế khu vực.

Nhìn chung, việc áp dụng các biện pháp thuế quan, kiểm soát nhập khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài sẽ là những yếu tố quan trọng giúp các quốc gia Đông Nam Á không chỉ vượt qua thách thức hiện tại mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững trong tương lai. Sự hợp tác quốc tế và các chính sách thương mại linh hoạt sẽ đóng vai trò quyết định trong việc duy trì sự ổn định và tăng trưởng của nền kinh tế khu vực trong thời gian tới.