Ngành sầu riêng Việt Nam đối mặt thách thức khi nhu cầu từ Trung Quốc gia tăng

Chợ giá – Ngành trồng sầu riêng tại Việt Nam đang đối diện với những thử thách nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng của loại quả được xem là “vua trái cây nhiệt đới”. Điều này diễn ra trong bối cảnh Đông Nam Á đang phải chịu đựng những hạn hán và nắng nóng gay gắt.

Tiến sĩ Võ Hữu Thoại – Giám đốc Viện Cây ăn quả miền Nam, đã cảnh báo: “Mùa thu hoạch sầu riêng năm nay chúng ta đang phải đối mặt với hạn hán kéo dài và sự xâm nhập của nước biển, gây giảm năng suất và chất lượng của các vườn trồng sầu riêng tại Việt Nam. Vấn đề này sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu chúng ta không có những biện pháp cứu trợ kịp thời.”

Kể từ khi Trung Quốc mở cửa thị trường nhập khẩu sầu riêng của Việt Nam vào tháng 7/2022, ngành xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đạt mức 2,2 tỷ USD vào năm ngoái, tăng gấp 10 lần so với năm trước. Điều này đã giúp Việt Nam vượt qua Thái Lan để trở thành quốc gia xuất khẩu sầu riêng lớn nhất vào thị trường Trung Quốc trong hơn một thập kỷ qua.

Sầu riêng được xem như một “quả vàng” của nông dân Việt Nam, giá sầu riêng luôn ở mức cao và một hecta trồng sầu riêng có thể mang lại lợi nhuận lên đến 70.000 USD khi vào mùa. Đây là mức lợi nhuận cao hơn rất nhiều so với trồng lúa hay cà phê, mỗi hecta chỉ mang lại khoảng 6.000 USD mỗi năm.

Tuy nhiên, sự gia tăng nhu cầu từ Trung Quốc không đi kèm với những thử thách. Nhiều nông dân, như ông Trần Văn Nghĩa từ tỉnh Tiền Giang, đã phải đối mặt với những khó khăn lớn do biến đổi khí hậu và tác động của các đập thủy điện xây dựng trên sông Mê Kông.

Ông Nghĩa – một trong những người tiên phong trong việc nhập khẩu cây sầu riêng Montong từ Thái Lan để trồng tại Việt Nam, chia sẻ: “Vấn đề lớn nhất đối với trồng sầu riêng là nước mặn. Cây sầu riêng rất nhạy cảm với nước mặn, và sự xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng đã ảnh hưởng đến sản xuất sầu riêng tại khu vực này.”

Nước mặn xâm nhập vào các vùng đồng bằng sông Cửu Long đã khiến cho việc trồng sầu riêng ngày càng khó khăn hơn. Sự giảm lượng nước trong các nhánh sông do các đập thủy điện ở các nước thượng nguồn như Trung Quốc, Thái Lan và Lào đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại.

Tiến sĩ Trần Bá Hoàng – Giám đốc Viện Tài nguyên nước miền Nam Việt Nam, lưu ý: “Tình trạng xâm nhập mặn năm nay đang trở nên nghiêm trọng hơn với hiện tượng El Nino, khiến cho lưu lượng nước đổ về đồng bằng sông Cửu Long giảm sút đáng kể.”

Chính quyền Việt Nam đã triển khai các biện pháp như mở rộng mạng lưới cửa cống và hệ thống thủy lợi để ngăn chặn xâm nhập mặn. Tuy nhiên, những nỗ lực này vẫn chưa đủ để giải quyết triệt để vấn đề đang diễn ra.

Ngoài ra, một số tỉnh thành ở miền Nam Việt Nam đã phải công bố tình trạng khẩn cấp do hạn hán, khi hàng nghìn người dân phải đối mặt với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng. Các tổ chức từ thiện đã phải tổ chức chuyến đưa nước đến từng gia đình để đáp ứng nhu cầu cấp bách.

Dù đang phải đối mặt với những thách thức lớn từ biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn, ngành trồng sầu riêng tại Việt Nam vẫn tiếp tục mở rộng sản xuất, khiến cho lo ngại về sự dư cung cũng dần nổi lên. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đã có những nỗ lực để kiểm soát việc mở rộng diện tích trồng sầu riêng, nhằm đảm bảo sự ổn định của thị trường trong tương lai.

Hiện nay, cả nước có khoảng 150.000 ha trồng sầu riêng, cao hơn mục tiêu 75.000 ha mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đặt ra. Theo đó, khoảng một nửa số trang trại sầu riêng Việt Nam đang cho trái, sản xuất 1,2 triệu tấn sầu riêng vào năm ngoái. Con số này dự báo sẽ tăng gấp đôi trong vài năm tới.

Cơ quan quản lý nông nghiệp Việt Nam đã cố gắng ngăn chặn việc mở rộng các trang trại sầu riêng do lo ngại về tình trạng dư cung. Cho đến nay, Trung Quốc mới chỉ phê duyệt khoảng 13% trang trại sầu riêng của Việt Nam đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Các chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại về nỗ lực nâng cao chất lượng xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam khi nước này muốn cạnh tranh với các nhà xuất khẩu khác trong khu vực như Thái Lan và Malaysia.

Nhìn chung, với sự gia tăng nhu cầu từ thị trường Trung Quốc và các thách thức từ biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn, ngành trồng sầu riêng tại Việt Nam đang phải đối mặt với những thử thách lớn. Các chuyên gia và chính quyền đang cùng nhau nỗ lực để tìm ra những giải pháp bền vững nhằm bảo vệ sản xuất sầu riêng và đáp ứng nhu cầu thị trường một cách hiệu quả nhất.