Số lượng cư dân nước ngoài tại Nhật Bản đạt mức cao kỷ lục

Chợ giá – Tính đến cuối năm 2024, Nhật Bản đã ghi nhận tổng cộng 3.768.977 công dân nước ngoài đang cư trú tại nước này. Đây là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự gia tăng mạnh mẽ trong xu hướng nhập cư vào quốc gia này, một quốc gia vốn nổi tiếng với chính sách di cư khá chặt chẽ. Và điều này đã phản ánh sự thay đổi trong bối cảnh kinh tế và xã hội Nhật Bản, khi mà quốc gia này đang đối mặt với những thách thức lớn về dân số già hóa và thiếu hụt lao động.

Cập nhật về quy chế tị nạn và bảo vệ bổ sung

Mặc dù số lượng người nước ngoài cư trú tại Nhật Bản tăng mạnh nhưng số lượng người xin quy chế tị nạn lại có sự sụt giảm. Cụ thể, số lượng người được cấp quy chế tị nạn giảm 113 người xuống còn 190 người. 

Tuy nhiên, chương trình “bảo vệ bổ sung” mới được Nhật Bản triển khai đã giúp khoảng 1.661 người, chủ yếu là người Ukraine, có thể ở lại Nhật Bản. Chế độ này cung cấp cho những người chạy trốn xung đột quyền lợi tương tự như những người được cấp quy chế tị nạn, và họ sẽ được cấp thị thực thường trú dài hạn.

Nhật Bản đã đưa ra hệ thống bảo vệ bổ sung này vào tháng 12/2023, nhằm hỗ trợ những người di tản khỏi cuộc xung đột Nga – Ukraine. Đây là một sáng kiến quan trọng trong bối cảnh cuộc chiến ở Ukraine kéo dài và làm trầm trọng thêm tình trạng người tị nạn ở châu Âu và các khu vực lân cận.

Đại đa số người nước ngoài tại Nhật Bản là người lao động, sinh viên và thực tập sinh kỹ thuật

Trong tổng số 3,7 triệu công dân nước ngoài tại Nhật Bản hiện nay thì nhóm người thường trú nhân chiếm tỷ lệ cao nhất với khoảng 918.000 người, tăng 3% so với năm trước. Đây là nhóm có sự ổn định về mặt cư trú, trong đó nhiều người đã sinh sống lâu dài và đóng góp đáng kể vào nền kinh tế Nhật Bản. 

Ngoài nhóm thường trú nhân, một trong những nhóm tăng trưởng nhanh chóng chính là những người tham gia chương trình thực tập kỹ thuật của Nhật Bản.

Theo số liệu từ Cơ quan Dịch vụ Di trú Nhật Bản, số lượng thực tập sinh kỹ thuật đã tăng mạnh 12,9% lên khoảng 456.000 người. Chương trình thực tập kỹ thuật được Nhật Bản xây dựng nhằm hỗ trợ việc chuyển giao kỹ năng cho các quốc gia đang phát triển, đồng thời giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động trong các ngành công nghiệp sản xuất của Nhật Bản.

Theo phân loại quốc tịch, người Trung Quốc vẫn chiếm số lượng đông đảo nhất, với khoảng 873.000 người cư trú tại Nhật Bản. Theo sau là cộng đồng người Việt Nam, với khoảng 634.000 người và người Hàn Quốc với khoảng 409.000 người. Các cộng đồng này đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Nhật Bản, đặc biệt là trong các lĩnh vực xây dựng, nông nghiệp, và công nghiệp chế tạo.

Các xu hướng mới trong chính sách tị nạn và di cư tại Nhật Bản

Một trong những sự thay đổi lớn trong chính sách tị nạn tại Nhật Bản là việc áp dụng các quy định trục xuất đối với những người xin tị nạn không thành công. Theo Đạo luật Kiểm soát Di trú và Công nhận Người tị nạn sửa đổi có hiệu lực từ tháng 6/2024, những người đã nộp ba đơn xin tị nạn không thành công sẽ bị trục xuất. 

Tính đến cuối tháng 12/2024, 17 người đã bị trục xuất theo quy định này. Đây là một biện pháp nhằm siết chặt chính sách đối với những người xin tị nạn, trong khi vẫn bảo vệ quyền lợi của những người thực sự cần bảo vệ.

Ngoài ra, Nhật Bản cũng đã có những bước đi quan trọng trong việc tạo điều kiện cho các người xin tị nạn có thể sống trong cộng đồng dưới sự giám sát của các thành viên gia đình hoặc những người hỗ trợ, thay vì bị giam giữ tại các cơ sở di trú. Cơ quan Dịch vụ Di trú Nhật Bản đã cho phép 476 trường hợp người xin tị nạn được sống trong cộng đồng, một sự thay đổi quan trọng trong cách thức xử lý các đơn xin tị nạn tại Nhật Bản.

Có thể thấy, sự gia tăng số lượng người nước ngoài tại Nhật Bản không chỉ phản ánh một xu hướng nhập cư mạnh mẽ mà còn chỉ ra những thách thức mà quốc gia này phải đối mặt trong việc duy trì lực lượng lao động trẻ và duy trì sự phát triển kinh tế bền vững. Nhật Bản đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ tình trạng dân số già hóa, với tỷ lệ người cao tuổi ngày càng tăng, dẫn đến thiếu hụt lao động nghiêm trọng trong nhiều lĩnh vực.

Vì vậy, việc gia tăng số lượng lao động nước ngoài, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp cần lao động tay nghề cao như công nghệ, y tế, và sản xuất, trở thành một yếu tố quan trọng giúp Nhật Bản duy trì sức cạnh tranh toàn cầu.