Khủng hoảng ngành sữa tại Trung Quốc: Nguồn cung vượt quá cầu

Chợ giá  – Trung Quốc hiện đang đối mặt với một tình trạng khẩn cấp trong ngành công nghiệp sữa, khi mà nguồn cung sữa ngày càng vượt quá nhu cầu. Nguyên nhân chính dẫn đến sự thặng dư này là do tỷ lệ sinh giảm và nền kinh tế chậm lại, khiến người tiêu dùng phải thắt chặt chi tiêu cho các sản phẩm sữa cao cấp như phô mai, kem và bơ.

Thực trạng thị trường sữa

Trong những năm gần đây, số lượng trẻ sơ sinh giảm sút đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh trong nhu cầu tiêu thụ sữa công thức. Theo số liệu chính thức, tỷ lệ sinh ở Trung Quốc trong năm 2023 đã đạt mức thấp kỷ lục, chỉ 6,39 trẻ trên 1.000 người, so với 12,43 trẻ vào năm 2017. Điều này khiến thị trường sữa công thức cho trẻ sơ sinh giảm 8,6% về khối lượng và 10,7% về giá trị trong năm tài chính 2024.

Mặc dù sản lượng sữa của Trung Quốc đã tăng vọt lên gần 42 triệu tấn vào năm 2023, vượt mục tiêu 41 triệu tấn của Bắc Kinh cho năm 2025, nhưng tình hình hiện tại lại đẩy nhiều trang trại sữa nhỏ vào tình trạng phá sản. Giá sữa giảm xuống dưới mức chi phí sản xuất, với nhiều nông dân phải bán gia súc để cắt giảm thiệt hại.

Nguyên nhân kinh tế và tác động lịch sử

Bên cạnh tình trạng dân số già hóa, nền kinh tế chậm lại cũng đã góp phần làm giảm nhu cầu cho các sản phẩm từ sữa. Sau vụ bê bối sữa năm 2008, khi mà hàng triệu trẻ em bị ảnh hưởng bởi sản phẩm sữa kém chất lượng, người tiêu dùng Trung Quốc trở nên hoài nghi hơn về chất lượng sản phẩm sữa trong nước, và điều này đã hạn chế khả năng xuất khẩu sữa.

Những giải pháp đang được triển khai

Để giải quyết tình trạng thừa sữa, nhiều nhà sản xuất đã bắt đầu chuyển đổi sữa thô thành sữa bột, nhằm giảm thiểu thặng dư. Hiệp hội Sữa Trung Quốc cho biết lượng sữa bột sản xuất trong nửa đầu năm 2024 đã lên tới hơn 300.000 tấn, gấp đôi so với năm trước.

Ngoài ra, chính phủ Trung Quốc cũng đang khuyến khích tiêu thụ các sản phẩm từ sữa khác, như phô mai và kem, nhưng việc giáo dục người tiêu dùng về việc chuyển từ “uống sữa” sang “ăn sữa” vẫn gặp nhiều khó khăn. Hiện nay, sữa nước vẫn chiếm 80% tổng lượng tiêu thụ sữa của Trung Quốc.

Tương lai ngành sữa tại Trung Quốc

Mặc dù gặp nhiều thách thức, các chuyên gia vẫn nhìn thấy tiềm năng tăng trưởng trong ngành công nghiệp sữa của Trung Quốc. Charlie McElhone từ tổ chức Dairy Australia khẳng định rằng sản lượng phô mai có khả năng tăng trong tương lai, cho thấy rằng ngành sữa vẫn có cơ hội phát triển mạnh mẽ nếu có sự chuyển mình thích hợp.

Trong khi đó, các nhà sản xuất sữa tại Trung Quốc đang tìm cách xuất khẩu sữa bột nhưng vẫn bị hạn chế bởi những kỷ niệm không vui từ vụ bê bối trước đây. Sự gia tăng nhập khẩu từ các nước như New Zealand, Hà Lan và Đức cũng cho thấy rằng Trung Quốc vẫn phụ thuộc vào sản phẩm sữa nhập khẩu, bất chấp nỗ lực tự cung tự cấp.

Nhìn chung, ngành công nghiệp sữa Trung Quốc đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng. Sự thừa mứa sữa không chỉ ảnh hưởng đến các trang trại mà còn đặt ra thách thức lớn đối với chiến lược an ninh lương thực của quốc gia. Việc khôi phục lòng tin của người tiêu dùng và phát triển các sản phẩm sữa có giá trị cao sẽ là yếu tố then chốt để đưa ngành sữa trở lại quỹ đạo phát triển.