Các công ty Nhật Bản đối mặt tình trạng thiếu lao động nghiêm trọng

Chợ giá – Theo một cuộc khảo sát mới đây do Reuters thực hiện, thì hai phần ba các công ty tại Nhật Bản đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng, điều này đang gây ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh và tăng trưởng kinh tế của quốc gia này. Thực trạng này đang dấy lên những lo ngại về khả năng Nhật Bản có thể duy trì sự ổn định và phát triển kinh tế trong bối cảnh dân số giảm và già hóa nhanh chóng.

Thiếu hụt lao động: Vấn đề cấp bách của doanh nghiệp Nhật Bản

Dữ liệu khảo sát chỉ ra rằng khoảng 66% các doanh nghiệp Nhật Bản đang cảm nhận rõ rệt tác động tiêu cực từ tình trạng thiếu hụt lao động, trong khi 32% cho biết mức độ ảnh hưởng không quá nghiêm trọng. Điều này cho thấy rằng, mặc dù có sự đa dạng trong mức độ tác động, nhưng tình trạng thiếu hụt lao động đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại với hầu hết các công ty, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và các ngành không phải sản xuất.

Một giám đốc điều hành của một công ty đường sắt cho biết trong cuộc khảo sát rằng: “Chắc chắn rằng tình trạng thiếu lao động không chỉ làm tăng chi phí nhân sự mà còn có thể đe dọa sự ổn định của hoạt động kinh doanh. Chúng tôi đang phải đối mặt với nguy cơ gián đoạn trong sản xuất và cung ứng dịch vụ”.

Lý do dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động tại Nhật Bản chủ yếu là do dân số già hóa và tỷ lệ sinh giảm sút. Trong khi đó, nhu cầu về lao động trong nhiều ngành nghề, đặc biệt là các ngành không sản xuất, lại tăng lên một cách nhanh chóng. 

Theo thống kê, số vụ phá sản của các doanh nghiệp Nhật Bản do thiếu hụt lao động đã tăng mạnh, lên tới 342 vụ vào năm 2024, tăng 32% so với năm trước đó.

Báo cáo của Teikoku Databank cho thấy rằng tỷ lệ tăng trưởng lao động của Nhật Bản đã chạm mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ qua, khi mà nhóm dân số lao động chủ yếu (từ 15 đến 64 tuổi) ngày càng thu hẹp lại, trong khi nhóm người cao tuổi tiếp tục gia tăng. Điều này đang tạo ra một khoảng trống lớn trong lực lượng lao động, đặc biệt là đối với các công ty nhỏ và các ngành yêu cầu công việc tay chân.

Những biện pháp được các doanh nghiệp áp dụng

Để ứng phó với tình trạng thiếu hụt lao động, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đã phải tìm cách sáng tạo và linh hoạt hơn trong việc tuyển dụng và giữ chân nhân viên. Theo cuộc khảo sát, 69% các công ty đang chú trọng vào việc tăng cường tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp, trong khi 59% đang áp dụng các biện pháp như kéo dài tuổi nghỉ hưu và tuyển dụng lại nhân viên đã nghỉ hưu. Đây là những giải pháp nhằm duy trì nguồn lao động ổn định, trong khi một số công ty lớn đã mở rộng chính sách làm việc linh hoạt và tăng cường đào tạo lại nhân viên.

Đặc biệt, tuổi nghỉ hưu tại Nhật Bản hiện nay chính thức là 60 tuổi đối với khoảng hai phần ba các công ty, nhưng nhiều công ty đã điều chỉnh để cho phép nhân viên làm việc đến 65 tuổi hoặc thậm chí lâu hơn, nhằm tận dụng tối đa nguồn lực lao động giàu kinh nghiệm.

Tình trạng tăng giá và áp lực lạm phát

Không chỉ đối mặt với tình trạng thiếu lao động, các doanh nghiệp Nhật Bản còn đang phải vật lộn với tình trạng chi phí sản xuất gia tăng. Mức lương trung bình tăng cao, cùng với việc đồng yên yếu và giá nguyên liệu đầu vào tăng, đã đẩy các công ty vào tình thế khó khăn. 

Theo khảo sát, 44% công ty Nhật Bản dự định sẽ tăng giá hàng hóa và dịch vụ trong năm nay, trong khi chỉ 17% có ý định giữ nguyên mức giá và 26% có kế hoạch điều chỉnh giá theo xu hướng tăng giảm tùy theo mặt hàng.

Một giám đốc của một công ty sản xuất kim loại cho biết: “Với mức chi phí tăng cao, chúng tôi không thể không tăng giá. Các yếu tố như chi phí nhân sự, vận chuyển, nguyên liệu thô đều leo thang, khiến chúng tôi buộc phải điều chỉnh giá cả để bù đắp.”

Điều này cũng đang gây ra áp lực lớn lên nền kinh tế Nhật Bản, khi mà chỉ số giá tiêu dùng cốt lõi của Tokyo đã tăng 2,4% trong tháng 12/2024, cao hơn mức tăng 2,2% của tháng trước đó. Đây là tín hiệu cho thấy lạm phát đang gia tăng và có thể sẽ tác động tiêu cực đến người tiêu dùng và các doanh nghiệp trong nước.

Chính sách của chính phủ Nhật Bản và định hướng tương lai

Chính phủ Nhật Bản cũng đã nhận thức rõ về tình trạng này và đang triển khai các chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững trong bối cảnh thiếu hụt lao động. Chính sách tăng cường đầu tư vào công nghệ tự động hóa, cải thiện điều kiện làm việc và tăng cường phúc lợi cho người lao động đang được xem là một phần quan trọng trong chiến lược này.

Chính phủ cũng đang khuyến khích các công ty nâng cao mức lương và cải thiện các chế độ đãi ngộ để giữ chân nhân viên lâu dài. Những chính sách này được kỳ vọng sẽ giúp Nhật Bản duy trì sự ổn định trong nền kinh tế, dù đối mặt với những thách thức về nhân lực và chi phí sản xuất.