Đồng yên yếu đe dọa ‘giấc mơ Nhật Bản’ của lao động quốc tế

Chợ giá – Nhật Bản, với hình ảnh một quốc gia công nghiệp phát triển và cơ hội nghề nghiệp rộng mở, đang ngày càng trở nên kém hấp dẫn đối với người lao động quốc tế. Đồng yên suy yếu và tình trạng giảm phát kéo dài đang tạo ra nhiều thách thức cho những người lao động nước ngoài, những người hiện đang phải đối mặt với mức sống ngày càng khó khăn.

Cuộc sống khó khăn của lao động nước ngoài

Một ví dụ điển hình là câu chuyện của một công nhân người Philippines 22 tuổi làm việc tại một cơ sở chăm sóc người già ở thành phố miền trung Nhật Bản. Mặc dù anh làm việc chăm chỉ và gửi phần lớn thu nhập về cho gia đình, đồng yên yếu đã khiến anh phải tiết kiệm từng đồng. 

Lương hàng tháng của anh khoảng 120.000 yên (khoảng 840 đô la), trong khi anh gửi về nhà từ 80.000 đến 90.000 yên (khoảng 560 đến 630 đô la). Để tiết kiệm chi phí, anh chỉ ăn trứng rán và cơm trắng cho bữa trưa và tối, bỏ bữa sáng, và hạn chế sử dụng điều hòa không khí.

Thực trạng lao động nước ngoài tại Nhật Bản

Theo số liệu mới nhất từ Bộ Lao động Nhật Bản, tính đến cuối tháng 10 năm 2023, số lượng lao động nước ngoài tại Nhật Bản đã vượt qua 2 triệu người, chiếm khoảng 3% tổng lực lượng lao động. Sự gia tăng này đến từ nhu cầu lao động ngày càng lớn trong bối cảnh tỷ lệ sinh thấp và dân số già hóa của quốc gia.

Đặc biệt, số lượng lao động nước ngoài trong ngành sản xuất là 550.000 người, trong khi ngành bán buôn và bán lẻ có khoảng 260.000 người, và ngành dịch vụ lưu trú và thực phẩm có 230.000 người. Những con số này cho thấy vai trò quan trọng của lao động nước ngoài trong việc duy trì sự ổn định và phát triển của nền kinh tế Nhật Bản.

Tình trạng giảm phát và những tác động đến mức lương

Tuy nhiên, tình trạng giảm phát kéo dài và mức lương không tăng đã khiến mức sống của người lao động nước ngoài trở nên khó khăn hơn. Giá trị đồng yên đã giảm khoảng 15% so với ba năm trước, làm giảm đáng kể khả năng gửi tiền về quê nhà của người lao động. Ví dụ, ba năm trước, 80.000 yên tương đương gần gấp đôi mức lương trung bình hàng tháng ở Philippines. Hiện tại, sự mất giá của đồng yên đang làm giảm giá trị thu nhập của họ một cách đáng kể.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản, động lực di cư của lao động nước ngoài có thể mất đi khi mức lương ở Nhật Bản giảm xuống dưới mức lương tại quê nhà của họ. Một báo cáo của trung tâm cho rằng việc di cư của lao động từ Indonesia, Thái Lan và Việt Nam sẽ đạt đỉnh vào các năm 2030, 2031 và 2032, trước khi số lượng người lao động giảm xuống.

Cạnh tranh quốc tế và thách thức

Với sự gia tăng sự cạnh tranh từ các quốc gia khác như Úc và Ba Lan, Nhật Bản đang đối mặt với nguy cơ mất lao động nước ngoài. Một người đàn ông Indonesia 32 tuổi làm việc tại Hamamatsu cho biết, mặc dù anh cảm thấy Nhật Bản là một nơi dễ sống, nhưng các quốc gia khác đang trở nên phổ biến hơn đối với người lao động từ quê hương của anh. Một số công ty tại Nhật Bản cũng đã ghi nhận sự giảm sút trong số lượng ứng viên từ Nhật Bản, khi người lao động nước ngoài trở nên ưu tiên hơn.

Giáo sư Yoko Tateoka từ Khoa Ngôn ngữ học ứng dụng Nhật Bản tại Đại học Waseda cảnh báo rằng việc đối xử không công bằng với người lao động nước ngoài, coi họ chỉ là nguồn lao động rẻ tiền, có thể dẫn đến việc tăng số lượng người rời bỏ Nhật Bản. “Đây không phải là vấn đề về ‘đồng hóa’ hay ‘loại trừ’ người lao động nước ngoài, mà là về việc tạo ra một nền văn hóa doanh nghiệp hòa nhập và bền vững,” bà nhấn mạnh.

Có thể thấy, Nhật Bản đang đứng trước một thách thức lớn trong việc duy trì sức hấp dẫn đối với người lao động nước ngoài trong bối cảnh đồng yên yếu và tình trạng giảm phát kéo dài. Việc cải thiện điều kiện làm việc và đảm bảo mức lương hợp lý là điều cần thiết để duy trì sự ổn định của lực lượng lao động và phát triển bền vững của nền kinh tế quốc gia.