Nhật Bản đối mặt với thách thức thiếu lực lượng lao động trẻ

Chợ giá – Nhật Bản đang trải qua một bước ngoặt nghiêm trọng trong bối cảnh già hóa dân số, khi gần 30% dân số hiện đã trên 65 tuổi, độ tuổi đủ điều kiện hưởng lương hưu. Tình trạng này không chỉ tạo ra áp lực lên hệ thống an sinh xã hội mà còn gây ra nhiều thách thức cho nền kinh tế và thị trường lao động, khi mà tỷ lệ sinh đang ở mức thấp và lực lượng lao động trẻ ngày càng khan hiếm.

Theo nhà nghiên cứu – Will Fee tại Yuri Group, trong bối cảnh này, chính phủ Nhật Bản đang đẩy mạnh các chiến dịch số hóa để tăng cường năng suất lao động. Tuy nhiên, các nhà tuyển dụng vẫn gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân lực lượng lao động trẻ, nhất là khi nhiều công việc cần tới sức lao động chân tay đang thiếu nhân lực nghiêm trọng.

Robert Feldman – nhà kinh tế trưởng tại Morgan Stanley MUFG Securities, cho biết dữ liệu gần đây từ Cục Thống kê cho thấy số lượng lao động từ 65 tuổi trở lên đã đạt mức kỷ lục 9,14 triệu người vào năm 2023. “Tình trạng thiếu hụt lao động trẻ thay thế sẽ trở nên rõ ràng khi những người lao động lớn tuổi bắt đầu nghỉ hưu,” ông cảnh báo.

Tình hình thiếu nhân lực tại Nhật Bản

Một cuộc khảo sát của Teikoku Databank vào tháng 8 cho thấy 51% công ty trong nhiều lĩnh vực đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân viên toàn thời gian. Điều này đặc biệt nghiêm trọng trong các ngành như dịch vụ thực phẩm, nơi yêu cầu số lượng lao động lớn.

Theo Viện Nghiên cứu Dân số và An sinh Xã hội Quốc gia, tỷ lệ người cao tuổi ở Nhật Bản dự kiến sẽ tiếp tục tăng, có khả năng đạt 34,8% vào năm 2040. Báo cáo từ Morgan Stanley dự đoán lực lượng lao động tổng thể có thể giảm từ khoảng 69,3 triệu vào năm 2023 xuống còn khoảng 49,1 triệu vào năm 2050.

Chính phủ tìm kiếm giải pháp

Để đối phó với tình hình này, chính phủ Nhật Bản đã triển khai nhiều biện pháp nhằm ngăn chặn suy giảm tỷ lệ sinh, trong đó có các chính sách hỗ trợ nuôi dạy trẻ em và xây dựng thêm cơ sở chăm sóc trẻ. Thủ tướng – Fumio Kishida đã công bố các chương trình hỗ trợ nhằm khuyến khích người dân kết hôn và sinh con.

Mặc dù các biện pháp này hứa hẹn sẽ có tác động tích cực trong dài hạn, nhưng khó có thể giải quyết ngay lập tức tình trạng thiếu hụt lao động. Theo đó, Nhật Bản đã ghi nhận số lượng lao động nước ngoài đạt kỷ lục 2 triệu vào năm 2024 và dự kiến sẽ tăng thêm 800.000 người trong năm năm tới.

Định hướng tương lai

Feldman cho rằng để bù đắp cho tình trạng thiếu hụt dân số trong vài thập kỷ tới, Nhật Bản cần tăng cường tuyển dụng lao động nước ngoài. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng chính phủ cần đầu tư vào việc đào tạo kỹ năng cho lực lượng lao động trẻ và triển khai công nghệ mới như AI để cải thiện hiệu quả làm việc.

Carlos Casanova – chuyên gia kinh tế cấp cao tại UBP, cho biết AI có thể là một phần của giải pháp nhưng không phải là tất cả. “Nhật Bản cần một lực lượng lao động đủ mạnh để duy trì sự phát triển kinh tế. Việc tăng cường tỷ lệ tham gia lao động của phụ nữ cũng là một yếu tố quan trọng,” ông cho biết.

Nhìn chung, những thách thức mà Nhật Bản đang đối mặt không chỉ là vấn đề của một quốc gia mà còn là bài học cho nhiều quốc gia khác có tỷ lệ già hóa dân số cao. Việc tìm kiếm giải pháp bền vững cho tình trạng này sẽ đòi hỏi sự kết hợp giữa các chính sách xã hội, hỗ trợ nhập cư và đầu tư vào công nghệ.