“Quyền được ngắt kết nối” khỏi công việc sẽ phổ biến ở Nhật Bản?

Chợ giá – Trong khi nhiều quốc gia ở châu Âu hiện nay đã thực thi các quy định về “quyền ngắt kết nối”, Nhật Bản vẫn đang trong quá trình thảo luận và tìm kiếm giải pháp phù hợp với văn hóa làm việc đặc trưng của mình. Liệu quyền này có thể trở thành xu hướng phổ biến ở Nhật Bản trong tương lai gần? Liệu “quyền được ngắt kết nối” khỏi công việc theo phong cách Châu Âu có trở nên phổ biến ở Nhật Bản không?

Quyền ngắt kết nối – Bước tiến mới ở Châu Âu

Khái niệm “quyền ngắt kết nối” lần đầu tiên được đề xuất tại Pháp vào năm 2002 bởi giáo sư Jean-Emmanuel Ray của Đại học Paris 1 Pantheon-Sorbonne, khi nhận thấy rằng sức khỏe tâm thần của những người không thể tách rời công việc ngay cả sau khi rời khỏi văn phòng đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng. 

Đến năm 2017, Pháp chính thức thông qua một đạo luật công nhận quyền ngắt kết nối, yêu cầu các công ty phải thảo luận và xây dựng các thỏa thuận để đảm bảo rằng nhân viên không bị làm phiền ngoài giờ làm việc.

Quyền ngắt kết nối đã được áp dụng tại nhiều quốc gia châu Âu khác như Tây Ban Nha, Ý và Bỉ, nơi các công ty có quy định rõ ràng về việc không yêu cầu nhân viên trả lời email hoặc cuộc gọi công việc ngoài giờ làm việc. Các thỏa thuận này không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người lao động mà còn tạo điều kiện cho họ duy trì sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.

Thực trạng tại Nhật Bản: Nỗi lo lắng về căng thẳng công việc 

Ở Nhật Bản, mối lo ngại về việc bị “tước mất thời gian riêng tư” do các cuộc gọi và email công việc ngoài giờ làm việc không phải là hiếm. Một nhân viên 32 tuổi tại Tokyo, làm việc trong lĩnh vực vận chuyển hàng hóa quốc tế, chia sẻ rằng mặc dù đã rời công ty vào buổi tối, anh vẫn thường xuyên nhận được các yêu cầu công việc qua điện thoại và email, ảnh hưởng đến thời gian nghỉ ngơi và thư giãn cá nhân.

Theo một cuộc khảo sát của Liên đoàn Công đoàn Nhật Bản (Rengo) vào tháng 12 năm 2023, 72,4% số người được hỏi cho biết họ đã trải qua tình trạng nhận yêu cầu công việc ngoài giờ, trong khi 62,2% cảm thấy căng thẳng và lo lắng vì những cuộc giao tiếp này. Dù công nghệ giúp việc làm việc từ xa trở nên dễ dàng hơn, nhưng cũng đồng thời kéo dài giờ làm việc của nhiều người lao động.

Quyền ngắt kết nối có thể trở thành thực tế ở Nhật Bản?

Dù “quyền ngắt kết nối” đã được áp dụng rộng rãi ở châu Âu, Nhật Bản vẫn còn khá lạ lẫm với khái niệm này. Một trong những lý do chính là văn hóa làm việc đặc trưng của Nhật Bản, nơi mà sự phân biệt giữa công việc và cuộc sống cá nhân không phải lúc nào cũng rõ ràng. Hầu hết người lao động Nhật Bản vẫn phải đối mặt với những yêu cầu công việc liên tục, không chỉ trong giờ làm việc mà còn trong thời gian nghỉ ngơi.

Tuy nhiên, gần đây, một số công ty tại Nhật Bản đã bắt đầu thử nghiệm quyền ngắt kết nối. Một trong những ví dụ đáng chú ý là công ty Redfox Inc. có trụ sở tại Tokyo, nơi đã tích hợp tính năng ngừng giao tiếp công việc ngoài giờ vào ứng dụng quản lý hoạt động bán hàng của mình. Khoảng 20 công ty đã triển khai tính năng này, và theo Chủ tịch – Ryutaro Yokomizo, năng suất và doanh thu không hề giảm sút, ngược lại, nhân viên cảm thấy hài lòng hơn với chế độ làm việc linh hoạt.

Tuy nhiên, việc áp dụng một cách chính thức quyền ngắt kết nối vào luật pháp Nhật Bản vẫn còn nhiều thử thách. Một bản báo cáo của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản vào tháng 12 năm 2023 đã chỉ ra rằng, trong khi các biện pháp khuyến khích về quyền ngắt kết nối có thể được thảo luận, việc ban hành luật cụ thể ngay lập tức là điều rất khó khăn.

Các chuyên gia đưa ra đề xuất 

Giáo sư – Yuichiro Mizumachi của Đại học Waseda, một chuyên gia về luật lao động của Pháp, cho rằng trong bối cảnh hiện nay, việc tạo ra một quy định dân sự cho phép người lao động từ chối các thông tin liên lạc công việc ngoài giờ là điều khả thi. Ông cũng cho rằng, các công ty cần thảo luận kỹ lưỡng để đưa ra các quy tắc về quyền ngắt kết nối phù hợp với từng ngành nghề và yêu cầu công việc cụ thể.

Trong khi đó, giáo sư – Ryo Hosokawa của Đại học Aoyama Gakuin cho rằng, một cách tiếp cận hiệu quả hơn có thể là tạo ra các điều khoản pháp lý khuyến khích các công ty xây dựng các chính sách bảo vệ quyền ngắt kết nối cho nhân viên. Bộ Lao động Nhật Bản có thể đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hướng dẫn chi tiết và tình huống cụ thể cho từng ngành nghề, từ đó giúp doanh nghiệp thực hiện một cách phù hợp.