Cảnh sát Nhật Bản phá vỡ ‘ngôi làng’ người Việt Nam lưu trú quá hạn

Chợ giá – Vào đầu năm nay, lực lượng cảnh sát Nhật Bản đã đột kích vào một nhóm nhà nghỉ bỏ hoang tại thành phố Bando, tỉnh Ibaraki, cách Tokyo khoảng 50km về phía đông bắc. Kết quả của cuộc khám xét là phát hiện một cộng đồng bí mật hơn 20 người đàn ông và phụ nữ Việt Nam sống trong những điều kiện tồi tệ, sống chung trong những ngôi nhà nghỉ không còn hoạt động.

Cộng đồng này, theo các thông tin từ cảnh sát, dường như không có nơi nào khác để đi, và có khả năng những người này đã trốn khỏi các công ty Nhật Bản nơi họ làm việc trong chương trình thực tập sinh kỹ thuật. Trong số những người này, nhiều người đã từng bị trục xuất khỏi Nhật Bản và sống bất hợp pháp tại đất nước này trong nhiều tháng.

Cộng đồng ẩn dật: Cơ sở cho người lưu trú bất hợp pháp

Theo báo cáo của các cơ quan điều tra, các nhà nghỉ nằm dọc theo Sông Tone, trong khu vực có dân số khoảng 50.000 người, đa phần làm nông nghiệp, chủ yếu là trồng rau. Những người Việt Nam này, được cho là đã trốn khỏi nơi làm việc hoặc không còn khả năng tìm kiếm việc làm hợp pháp, đã tìm đến nơi trú ẩn trong các nhà nghỉ không còn hoạt động, mà một trong số đó vẫn còn biển hiệu “Nhà hàng Việt Nam”.

Tại đây, những người này sinh sống trong điều kiện thiếu thốn, một số người sống chung trong mỗi nhà nghỉ với mức thuê nhà là 40.000 yên (khoảng 262 USD) mỗi tháng. 

Những ngôi nhà nghỉ này, hiện đã bị cảnh sát phát hiện, thuộc sở hữu của một giám đốc điều hành người Việt 40 tuổi, người đã bị bắt và truy tố vào cuối tháng 10 với tội danh tiếp tay cho tình trạng cư trú bất hợp pháp.

Chi tiết cuộc điều tra

Theo thông tin từ cảnh sát, giám đốc điều hành này đã khai rằng bà cung cấp nơi ở cho nhóm người Việt với lý do “yêu cầu của một nhóm liên quan đến những người cư trú bất hợp pháp”. 

Cơ quan điều tra cho biết, một số thực tập sinh kỹ thuật đã trốn khỏi các công ty mà họ làm việc, nơi họ bị đối xử tồi tệ với mức lương thấp và điều kiện làm việc khắc nghiệt, hoặc thậm chí bị hành hung. Các người Việt này được cho là đã tìm đến các nhà nghỉ ở Bando sau khi sống chung tại tỉnh Chiba và duy trì liên lạc qua các kênh mạng xã hội.

Nhiều người trong nhóm này là thực tập sinh kỹ thuật, một chương trình lao động phổ biến ở Nhật Bản, tuy nhiên nhiều người đã bỏ trốn sau khi bị bóc lột hoặc gặp phải những điều kiện làm việc không công bằng. 

Các cuộc khảo sát của Bộ Tư pháp Nhật Bản chỉ ra rằng số lượng thực tập sinh kỹ thuật nước ngoài mất tích đang ở mức báo động, với hơn 9.700 trường hợp vào năm 2023, trong đó Việt Nam đứng đầu danh sách với 5.481 trường hợp.

Sự mất tích của các thực tập sinh kỹ thuật

Việt Nam là quốc gia đứng đầu trong danh sách các quốc gia có nhiều thực tập sinh kỹ thuật mất tích tại Nhật Bản. Theo các nguồn tin từ Bộ Tư pháp Nhật Bản, trong năm 2023, 5.481 thực tập sinh Việt Nam đã “biến mất” khỏi nơi làm việc của họ. Con số này lớn hơn gấp ba lần so với các quốc gia khác như Myanmar (1.765 người) và Trung Quốc (816 người). 

Đặc biệt, gần một nửa trong số những người mất tích làm việc trong ngành xây dựng, nơi điều kiện làm việc có thể khắc nghiệt hơn và mức lương thấp hơn so với các ngành nghề khác.

Chương trình thực tập sinh kỹ thuật của Nhật Bản vốn được thiết kế nhằm cung cấp cơ hội cho các lao động nước ngoài học hỏi và làm việc tại Nhật, nhưng thực tế lại có rất nhiều trường hợp các thực tập sinh bị bóc lột sức lao động, phải làm việc trong điều kiện tồi tệ và bị đối xử không công bằng. 

Nhiều thực tập sinh đã phải chịu đựng những hành vi xâm phạm nhân quyền, từ việc không được trả lương đúng mức cho đến các vụ lạm dụng thể chất và tinh thần. Chính vì vậy, số lượng thực tập sinh bỏ trốn khỏi công ty ngày càng gia tăng.

Phản ứng từ cộng động và chính quyền

Người dân địa phương xung quanh khu vực các nhà nghỉ cho biết, họ đã phải chịu đựng tình trạng tiếng hát karaoke và tiếng ồn từ các cuộc tụ tập suốt đêm. Một người phụ nữ sống gần khu vực này chia sẻ: “Tôi không thể ngủ được vì tiếng hát karaoke và tiếng nói vang vọng suốt đêm.”

Chính quyền Nhật Bản và lực lượng cảnh sát đang tăng cường các hoạt động kiểm tra và giám sát tình trạng lưu trú bất hợp pháp trong cộng đồng người lao động nước ngoài. Cảnh sát đã lên kế hoạch xử lý triệt để các mạng lưới hỗ trợ tình trạng cư trú bất hợp pháp, trong khi Bộ Tư pháp Nhật Bản cũng đang nghiên cứu và đánh giá lại các điều kiện làm việc và tình trạng thực tập sinh kỹ thuật để cải thiện hệ thống và bảo vệ quyền lợi cho người lao động nước ngoài.